Tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương (Hà Nội), khảo sát khoảng 10 người nhà sản phụ, hầu hết đều cho biết họ có gửi tiền thầy thuốc sau khi người thân sinh xong, và đưa tiền cho viên chức y tế khi làm vệ sinh cho mẹ hay tắm bé.
Bà Nguyễn Thị Tuyết (Phú Xuyên, Hà Nội) cho biết, con dâu sinh sáng 26/7. Khi sản phụ còn đang nằm khâu trong phòng, bà đã được một nhân viên y tế gọi vào hỏi quê quán, nghề nghiệp rồi nhắc khéo "vào bổ dưỡng cho thầy thuốc vừa đỡ cho con đi".
"Tôi ở quê, làm ruộng nên cũng không biết nhiều, liền rút 200 nghìn đồng ra gọi là cảm ơn bác sĩ, nhưng chị ấy bảo ít, nên tôi đưa thêm 100 nghìn", bà Tuyết kể.
Khi được hỏi bà có nhìn thấy những khẩu hiệu nhưngăn cấm nhân viên bệnh viện nhận tiền của bệnh nhântrong viện không, bà Tuyết cho biết "thấy thì có thấy, nhưng ai cũng đưa tiền, mình không đưa không được".
Đi chăm con dâu sinh mổ, bà Hữu (Duy Tiên, Hà Nam) cho biết, sau khi đón cháu, gia đình bà cũng cảm ơn kíp mổ 2 triệu đồng. "Chúng tôi đã hỏi han người nằm ở đây rồi, thấy ai cũng đều đưa 2-3 triệu, nên làm theo thôi", bà nói. Ngoại giả, bà cũng được truyền thêm kinh nghiệm đổi tiền lẻ 10-20 nghìn để nhét vào túi các cô y tá, mong các cô vệ sinh, thay băng, tắm bé...Nhẹ nhàng, cẩn thận hơn.
Tự nhận mình "phá giá" khi bồi dưỡng kíp mổ đẻ cho vợ tới 4 triệu đồng, nhét thêm 50.000 đồng mỗi lần vợ hay con được vệ sinh, anh Tùng (Gia Lâm, Hà Nội) thanh minh: "Được mỗi đứa con, tôi cứ phải thoáng tí cho yên tâm".
Ngồi cạnh đó, bà Định (Pháp Vân, Hà Nội) cho hay, khi đưa con dâu vào viện, bà đã gọi điện nhờ một thầy thuốc quen biết lo hết mọi thủ tục. "Trước khi mổ thì đưa cho bà ấy 3 triệu, sau khi sinh xong, muốn không bị nằm ghép thì đưa thêm vài trăm để bà lo cho, ra viện muốn nhanh cũng lại thêm chút xíu nữa", bà Định mách.
Nói về việc nhiều bệnh nhân đề đạt đưa tiền cho nhân viên y tế khi đi đẻ, tiến sĩ Trần Danh Cường, Phó giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cho biết, cùng là chiếc bì thư, nhưng cần hi vọng nó là hình thức nào: thầy thuốc mặc cả để khám, chữa hay bệnh nhân tình nguyện cảm ơn.
"Nếu là hình thức trước nhất, có chứng cớ rõ ràng, chúng tôi sẽ ngay lập tức đuổi việc viên chức ngay. Nhưng thực tế, phần nhiều việc đưa tiền là theo lời mách bảo nhau của người bệnh, người nọ lan sang người kia và không có đề đạt chính thức hay bằng chứng gì", ông nói.
Ông cho rằng, dưới góc độ nghề y, mọi hành vi lấy tiền tiền tài người bệnh đều là xấu. Tuy nhiên, khi nhu cầu của con người không được đáp ứng đầy đủ, sức lao động của họ không được trả xứng thì một số thụ động cũng xuất hiện. "Nâng cao thu nhập cho nhân viên là một trong những cách để hạn chế bị động này, nhưng thực tế không dễ thực hiện khi viện phí được thu theo khung, bảo hiểm y tế lại chưa được thực hiện toàn dân...", Ông nói.
Theo phó giám đốc Cường, để hạn chế nhân viên y tế nhận tiền tài người bệnh, có nhiều phương án: "Có thể lắp camera theo dõi, nhưng máy quay chẳng thể chĩa tới mọi ngóc ngách, mà nhỡ họ rủ nhau vào quán cà phê, hay tới tận nhà viên chức đưa tiền thì sao? Kỷ luật ngay viên chức khi có bằng cớ về việc họ nhận phong bì cũng được, nhưng ai đưa ra chứng cứ? Cách nghe có vẻ rất lý thuyết nhưng lại hiệu quả nhất là nâng cao nghĩa vụ, lòng tự tôn của người bác sĩ".
Theo ông, tầng lớp cũng cần nhìn nhận mọi vấn đề ở hai mặt. "Vì sao không ai vào viện để hỏi có nhiều ca nặng lắm mà thầy thuốc vẫn cứu được không, có người nào nghèo mà vẫn được thầy thuốc tận tâm cứu chữa không... Cố nhiên là có, và có rất nhiều, nhưng người ta lại không chú ý đến. Trong khi chuyện nhận bì thư tồn tại ở tất các ngành, nhưng mọi người lại chỉ xoáy mũi nhọn vào y tế", ông tỏ tường.
 |
| Sản phụ sinh ở Bệnh viện E không mất tiền bồi bổ bác sĩ như tại các bệnh viện sản lớn tại Hà Nội. Ảnh:Phan Dương. |
Khảo sát phòng sản hậu, Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội trưa ngày 22/7, phần đông người nhà bệnh nhân đều cho biết có hiện tượng người thân đưa tiền cho nhân viên y tế để "con, cháu mình được chăm nom chu đáo hơn".
Đưa con gái đi đẻ lần 2, bà Thủy (43 tuổi, Nam Định) cho biết: "Lần này chưa biếu nhưng lần trước con cháu tôi cũng đẻ ở đây. Lần đó tôi cũng chuẩn bị 2 bì thư, mỗi bì thư 500.000 đồng gọi là cảm ơn các thầy thuốc đã vất vả".
Cũng theo bà, việc đưa tiền cho bác sĩ chỉ là "lễ nghĩa". "Không như các bệnh khác, đi đẻ phải có người nhà coi sóc. Ở đây, thầy thuốc lo hết, mình chẳng phải làm việc gì, mẹ tròn, con vuông. Chuyện cảm ơn cũng là lẽ tất nhiên", bà nói.
Một sản phụ 29 tuổi (Tây Hồ, Hà Nội) cho biết, chị mới sinh con trai sáng 22/7. Thầy thuốc đỡ đẻ không yêu cầu nhưng gia đình chị cũng biếu 2 triệu đồng xem như là "cảm ơn".
Dù thế, bà Thuận - mẹ một sản phụ khác ở Quốc Oai, Hà Nội - cho biết bà vừa bị "mặc cả" tiền biếu. Chứng kiến cảnh thầy thuốc khó nhọc với con mình cả đêm, bà chuẩn bị một phong bì 200 nghìn đồng cảm ơn hai hộ lý. Tuy nhiên, lúc đưa tiền, bà thấy "sốc" bởi "Họ không yêu cầu trực tiếp nhưng nói đại ý là ngoài họ còn có người mổ, người tắm rửa, người vào sổ sách. Tôi đành phải đưa lên 500 nghìn đồng. Người thân quê lấy tiền đâu mà đưa nhiều", bà Thuận nói.
Về vấn đề này, tấn sĩNguyễn Duy Ánh, giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cho biết:"Bệnh viện có quy định xử phạt nghiêm những cán bộ y tế lấy tiền tài bệnh nhân nếu bị bệnh nhân phản ảnh. Chúng tôi núm để lương viên chức đủ sống, còn thời kì có thể đi làm thêm ngoài giờ. Gia đình nào có lòng tốt muốn cảm ơn khi ra viện thì khoa nhận, nhất định không để cá nhân nhận. Đấy là đối với khoa không dịch vụ, với khoa dịch vụ thì luôn phải khước từ".
Đối với loại tiền "kẹp trong tã trẻ", ông Ánh khẳng định: "Chúng tôi biết là các gia đình truyền miệng nhau giúi tiền vào trong tã để đưa cho viên chức tắm trẻ. Trước đây một số người nhà quan niệm điều dưỡng tắm cho con tốt thì cho 20.000 - 30.000 đồng, giờ tiền này tôi cũng cấm. Tất cả số tiền đó phải mang trả lại cho gia đình bệnh nhân cho bằng được.Sản phụ nào giúi tiền trong tã thì trước nhất phê bình sản phụ trước. Làm như thế là làm hư nhân viên", tiến sĩ Ánh nói.
Tại các đơn vị sản khoa nhỏ hơn ở Hà Nội, nơi ít bệnh nhân hơn, tình trạng đưa tiền cho nhân viên y tế "trầm lắng" hẳn.
Tại khoa Sản, Bệnh viện E ngày 23/7, khảo sát 3 phòng bệnh với khoảng 8 sản phụ, họ đều cho biết không đưa tiền cho viên chức y tế và cũng không thấy ai "đòi". Sản phụ Hồng Minh (30 tuổi, Mê Linh) cười nói, chị sinh con trai đã được 5 ngày. Cách đây 6 năm chị cũng đẻ ở bệnh viện này. "Lần quay lại này, viên chức toàn người trẻ, nhiệt tình, không có đòi hỏi tiền bạc đâu", chị nói.
Chị cũng cho biết ở đây có ít người đến sinh, nên hộ lý vào bế từng cháu đi tắm. Người thân được đi theo, có thể đứng ngoài hay vào hẳn phòng xem bác sĩ tắm bé.
Sản phụ tên Thắm (26 tuổi), vừa sinh con xong, cho biết lúc chọn bệnh viện này chị không yên tâm lắm về tay nghề, nhưng mấy ngày ở đây chị thấy phòng bệnh sạch sẽ, ít người nên tĩnh, viên chức y tế còn trẻ, nhiệt thành nên rất an lòng. "Đi đẻ ở đây không lo tiền bạc gì đâu. Tôi có bảo hiểm nên chắc xuất viện cũng chỉ mất vài trăm. Đang định cảm ơn thầy thuốc nhưng không biết làm thế nào", chị nói.
Tương tự, khoa Sản, Viện 198 (Bộ Công an) cũng khá vắng vẻ. Phòng bệnh rộng, ít bệnh nhân. Hồ hết sản phụ đều cho biết ở đây không có chuyện người nhà bệnh nhân đưa tiền cho thầy thuốc và cũng không có chuyện bác sĩ đòi hỏi tặng quà. "Hôm trước vợ sinh mổ xong, tôi ngỏ ý cảm ơn thầy thuốc nhưng thầy thuốc gạt phắt đi. Có lẽ nên mua ít hoa quả biếu thôi", gan góc (40 tuổi, Mễ Trì, từ Liêm) cho biết.
Tại TP HCM, hầu hết những người từng sinh ở hai bệnh viện sản Từ Dũ và Hùng Vương đều cho rằng, gần như chơi có chuyện "lót tay" để được coi sóc tốt hơn.
Có vợ đến sinh lần thứ 2 tại Bệnh viện Từ Dũ, anh Nguyễn Công Khanh nhà ở quận 3 kể, thấy các cô nữ hộ lý vất vả tận tâm, khi bà xã xuất viện anh ngỏ ý gửi tiền tẩm bổ, nhưng các cô cố định chối từ. Con đầu của anh 2 năm trước cũng ra đời ở đây, và anh từng cũng bị nhân viên y tế từ khước phong bì. Chị Hoa ở Long An, chị Hà ở quận 8 và nhiều sản phụ từng nhiều lần sinh tại Bệnh viện Từ Dũ cũng cho biết rất hiếm khi họ "cảm ơn" thành công.
Hao hao tại Bệnh viện Hùng Vương - nơi mỗi ngày có hơn 100 trẻ chào đời - các sản phụ cũng công nhận tình trạng vòi là hoàn toàn không có. Chị Tuyết ở Tiền Giang cho biết, thậm chí gửi biếu ít quà quê mà vẫn bị khước từ.
Dược sĩ Huỳnh Thị Thanh Thủy, phó giám đốc Bệnh viện Từ Dũ cho biết, cách đây khoảng 7 năm, ban giám đốc bệnh viện đã có cuộc họp toàn thể viên chức theo từng đối tượng bác sĩ, điều dưỡng, hộ lý để làm cam kết. Nếu nhận quà tiền tài bệnh nhân thì sẽ buộc thôi việc hoặc những hình thức nặng.
"Nói 100% thì không dám, bởi thi thoảng vẫn có trường hợp nhét tiền vào tay bồi bổ nhưng đa số nhân viên đều từ chối. Để được điều này, chúng tôi đã tăng cường việc rà giám sát và dò la ý kiến của người bệnh thẳng thớm. Trường hợp nào vi phạm là xử lý ngay", bà Thủy nói.
Bác sĩ Nguyễn Văn Trương, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương thì cho rằng đây chính là văn hóa của bệnh viện từ xưa đến nay. Thầy thuốc cũngcho rằng thực ra nếu thu nhập của viên chức ít quá, thí dụ mỗi tháng chỉ 3-4 triệu đồng, mà bảo bỏ nạn phong bì thì cũng là rất khó.
"Bệnh viện Hùng Vương và Từ Dũ may mắn hơn là có hoạt động khám chữa bệnh theo đề nghị, chính nên chi mà có kinh phí để lo cho nhân viên cao hơn các bệnh viện bạn. Từ nguồn thu nhập tạm ổn, viên chức cũng tự có ý thức trong việc giữ giàng hình ảnh cho tập thể", thầy thuốc Trương nói.
| Cuối năm 2011, sau khi Bộ Y tế khởi động phong trào nâng cao y đức của nhân viên y tế, 5 bệnh viện lớn tại Hà Nội là Bạch Mai, Việt Đức, Phụ sản Trung Ương, bệnh viện K và E cam kết "nói không với bì thư". Thời kì đó, theo khảo sát củaVnExpress.Net, hiện tượng người bệnh đưa tiền cho nhân viên y tế đều có ở các bệnh viện này. Các chuyên gia cho rằng, phần đông các bác sĩ nhận phong bì cảm ơn, tẩm bổ của người thân bệnh nhân, chứ không phải vòi, nhận đút lót. Theo các chuyên gia trong ngành y tế, chính tình trạng quá tải gây nên hiện tượng "phong bì". |
*Tên một số nhân vật đã được đổi thay
Nhóm phóng viên
