Sắc lấy nước, thêm ít muối, uống
Dùng cho chứng cảm mạo phong hàn, đau đầu do hàn, do nhiệt, vùng ngực đầy trướng. Trị ngoại cảm phong hàn, trong thì có đờm trệ, ho có đờm.
Chia uống 3 lần trong ngày. Bài 3: tô tử 10g, bạch giới tử 10g, lai phục tử 10g. Sao vàng, tán nhỏ, cho vào túi, sắc lấy 200ml. Uống với nước sắc lá táo chua và dây tơ hồng. Dùng cho các trường hợp ngoại cảm phong hàn, nôn, đau bụng. Các bộ phận của cây tử tô đều có giá trị phòng chữa bệnh. Sắc uống. Các dược chất sắc lấy nước, bỏ bã; gạo nấu thành cháo; khi cháo được cho nước thuốc vào khuấy, đun cho sôi.
Giải độc thức ăn cua cá: Có thể dùng 12g tươi hay khô sắc uống. Trừ đờm, dịu ho: dùng một trong các bài: Bài 1: tô diệp 8g, sinh khương 8g, hạnh nhân 12g, bán hạ 12g. Chữa ho, trừ đờm.
Kiện vị, cầm nôn: Bài 1: tử tô 8g, ngũ vị 4g, tang bạch bì 12g, phục linh 12g, chích thảo 4g, thảo quả 4g, đại phúc bì 12g, cát cánh 12g, sinh khương 12g.
Ỉ eo: Người biểu hư, tự ra mồ hôi tuyệt đối không được dùng. Cháo tô diệp, ô mai: tử tô diệp 15g, ô mai 10g, gừng tươi 10g, trúc nhự 10g, gạo tẻ 60g.
Bài 2: tô diệp 4g, hoàng liên 2,5g
Hãm với nước để uống. Tô diệp mai táo trà: tô diệp 6g, mận tươi 30g, đại táo 5 quả, trà 3g. Liên tục dùng trong 5 - 10 ngày. Trị đàn bà có thai hồi hộp không yên.
Trị ho hen có đờm, tức ngực khí ngược. Dùng cho nữ giới có thai đầy tức bụng, nôn ói, đau đầu chóng mặt, đắng miệng, nhạt miệng, khát nước, dọa sẩy thai.
Tán bột. Sắc uống. Phòng và chữa sốt xuất huyết: tử tô 15g, rau má 30g, cỏ lọ nồi 30g, bông mã đề 20g. Dùng khi đau trướng ngực; bụng, lưng, sườn đau; thai động không yên.
Ngày 1 lần, đợt dùng 5 - 7 ngày. Cháo tía tô tốt cho đàn bà có thai đầy bụng, nôn, đau đầu, chóng mặt, khát nước. Sắc uống. Trị các chứng tâm hạ trướng đầy, nôn ọe, không ăn được mà thiên về hàn. Dùng cho các trường hợp ho, mất tiếng, tắc nghẹn do rối loạn tâm thần chức năng, hysteria.
Sắc uống. Một số món ăn bài thuốc có tía tô Nước hãm gừng tươi tía tô: lá tử tô 30g, gừng tươi 15g, sắc hãm 15 phút, gạn nước thêm đường uống.
Mận chín tươi hoặc mứt mận và đại táo đem nấu (nghiền nhuyễn) lấy nước, khi sôi đem đổ vào ấm có trà (chè) và tô diệp hãm tiếp, uống làm 2 lần trong ngày. Cách dùng tử tô làm thuốc Tán hàn, giải biểu: tía tô 8g, hương phụ 8g, trần bì 6g, cam thảo 4g.
Nguyễn Đức Quang.
