Đọt mây nấu canh hoặc chiên xào trở nên món ăn truyền thống
Có thể góp ý chỉ bảo người khác nhưng tôi đã nhầm. Hàng ngày nhìn thấy chị đi lặng lẽ trên đường tôi mới phát hiện người phụ nữ Mạ này còn giữ được khá nhiều hình ảnh của núi rừng Tây Nguyên. Ở Tây Nguyên bóng vía chợ quê mang nền văn minh buôn làng rõ nét. Theo chị nói đi như thế thấm thía gì so với ngày trước đi trong rừng chân bị gai đâm và dây mây kéo lại. Hèn gì từ tết đến giờ tôi bán được nhiều lắm”.
Đọt mây…tổng cộng vốn liếng từng sáu trăm ngàn. Mỗi lần có dịp đi các thành phố lớn nghe mùi ngo lại nhớ nhà mình. Chị Ka Hoa không biết đi xe máy nhưng chị có một sức khỏe phi thường. Cộng đồng Tây Nguyên sống ở vùng nông thôn không những giống nhau về màu da ngôn ngữ mà còn quen với món ăn dân dã. Đi hái lá bép cho bả đi chợ bán. Vì thế ngo vẫn là loại củi đặc biệt.
Lại lên giọng dạy đạo đức. Chồng chị mỗi lần gặp tôi đều vui vẻ nói tiếng KHor kể về người vợ chịu thương chịu khó của mình.
Phụ nữ sinh con tắt sữa luộc ăn 2 ngày sẽ có sữa đều. Các em lao về phía trước để lại sau lưng là rừng cây. Phải qua vài lần làm quen trong vai người đi mua lá bép và măng rừng. Vì những người có học đi lên từ gian khổ họ rất trân trọng người cần lao đích danh chịu khó. Họ thường ngồi trên xe máy chỉ trỏ bắt mình mang đến buộc vào xe hoặc bỏ vào giỏ cho họ.
Ăn đọt mây. Mang gùi. Ông ta cũng phá lên cười: “Nó là thần dược đó ông ơi! Tôi giới thiệu cho gần 10 người đều có kết quả.
Mình làm chồng thấy vợ khổ cũng xót chớ ông!”. Còn bả gùi đi 10 cây số tỉnh queo ông ơi! Chưa nói là ngồi chợ suốt ngày trên nắng dưới nóng. Vì xóm làng ở gần nhau ai có dã tâm. Ka Hoa trên 40 tuổi cao ráo với nước da nâu thắm thiết và khuân mặt nhân đức. Tôi từng đi lang thang từ bắc xuống nam Tây Nguyên gặp được nhiều người dân bản địa. Đồi núi còn hiện thời để lại là đường nhựa.
Dân bán hàng chuyên nghiệp ở khu chợ nông thôn này nói với tôi bằng tiếng nói chợ búa “Mấy cái thằng cha con mẹ này mua được hàng hơi bị khó. Nghe ổng nói loại lá này trị liệt dương hay lắm. Ka Hoa bảo nhỏ với tôi bằng tiếng Khor về một ông khách quen đang ngồi chọn hàng: “Ông này mua lá bép một tuần 2 lần.
Chợ quê ở nông thôn Tây Nguyên chiếm trên 50% là nông sản địa phương từ con gà. Cháy giòn tan như là mùi vị đặc trưng ở Tây Nguyên. Vì hàng ngày xúc tiếp với nhau đến mức nói chuyện bằng thổ ngữ mà cứ ngỡ là mình đang nói tiếng phổ quát.
Có tức thị mỗi lần ra chợ chị vẫn mặc váy đầu trần. Trong các loại cây rừng ở Tây Nguyên không có loại cây nào có thể bắt lửa một cách nhanh nhất cho dù trời mưa thấm nước vẫn cháy thường ngày.
Hái chè là chuyện thường nhật. Nhớ bếp lửa hồng trong đêm đông. Mình giỏi hơn người khác điểm này còn họ giỏi hơn mình cái khác. Trẻ mỏ bị còi xương ăn vào mập ra.
Tôi mới có thời cơ ngồi gợi chuyện với người nữ giới này. Hiện giờ không ít người Kinh ở nông thôn miệt Nam Tây Nguyên. Ở đời kiến ăn cá. Tôi nói thiệt đó!” Tôi quay sang hỏi chị bằng tiếng Khor “Sao chị đang bán măng rừng mà bảo người ta đừng mua.
Bó rau. Nếu ông có bị liệt mua về ăn đi! Tôi bảo đảm mà!”. Mua hai bó tôi khuyến mãi cho một bó. Đi hái cà phê. Người Kinh ở đây ăn lá bép. Vài ký cá bắt ở suối khe hay buồng chuối mới chặt còn nhựa chảy… Mặt hàng rau xanh ở chợ quê thường không bắt mắt bằng loại rau do người trồng chuyên nghiệp nhưng rất an toàn.
Hoặc trời mưa trùm tấm nylon bán cho hết hàng. Họ biết hết và sẽ rỉ tai nhau hàng ngày. Hàng ngày có thể mang gùi đi bộ hàng chục cây số. Đôi gồng gánh trên vai kẽo kẹt ngày xưa ở vùng đồng bằng châu thổ bỗng trở thành ký ức. Như món lá bép. Công ông ngồi bán hàng cho tôi cả buổi sáng mà!”.
Thí dụ như con mụ Hoành ở phía trên nhà tôi. Chè được giá các gian hàng đầy ắp. Chân bước bồng bềnh đúng nhịp.
Đi rẫy thường mang gùi chạy xe máy đội nón vải mềm chồng lên chiếc mũ bảo hiểm để khỏi bị Công an phạt chứ không phải bảo vệ cho mình. Ở Tây Nguyên bây giờ. Gian hàng của chị có khoảng 15 bó lá bép bằng cổ tay.
Là người trực tiếp ở cơ sở. KVui chuyển sang tiếng Kinh mang âm sắc Bắc Bộ: “Kể ra bà Ka Hoa nhà tôi cũng hơi bị siêu đấy! Bả bảo tôi đi rừng đào gốc ngo.
Còn lá bép
Lúc đó ra đây. Ka Hoa bán hàng cho khách. 20 ký măng rừng cộng thêm đọt bí. Nơi gần cư dân bản địa đều sử dụng tốt tiếng Khor. Anh KVui. Ngày tốt nghiệp đại học. Vì do tâm đức đứa ở vùng quê sống với nhau tình nghĩa nên họ ít khi dùng thủ thuật trong buôn bán rau vườn và nếu có cũng bị dân làng tẩy chay.
Cá ăn kiến ông ơi!”. Chưa hết. Bạn là dân đô thị có khi chẳng biết ngo và lá bép là gì! Xin thưa. Có thứ hạng. Nhớ già làng râm ran kể chuyện. Có lẽ họ đã quen sử dụng những đồng bạc không đích danh nên xem thường những người ngồi chợ mồ hôi trộn đất kiếm sống bằng sức cần lao chân chính của mình.
Những phụ nữ cả Kinh lẫn Thượng mang gùi ra chợ gặp nhau hỏi thăm chuyện nhà. Dân giàu nước mạnh ở nông thôn trình diễn. Đó là nét đặc trưng của những người nữ giới Tây Nguyên gùi củi.
Mẹ cha nó! Vài năm nữa hết tiền mới biết. Vì trên đời này không ai giỏi hơn ai.
Tôi học từ họ và họ dạy tôi khá nhiều điều. Chị mày sẽ dạy đạo đức cho. Củi ngo là thân của cây thông. Tôi phát hiện người nào càng mặc quần áo đắt tiền. Đi thăm nhau. Ổng ăn được 6 tháng rồi có kết quả tốt. Gùi đọt lấy rau… ở vùng đất Bazan này. # Rất rõ ở chợ quê vì họ sống bằng nội lực đích danh của mình. 10 thanh củi ngo. Mùi ngo thơm. Chị không sợ ế à!”. Một bếp dùng ga đặt ở trong nhà còn một bếp bên ngoài để đun củi.
Thực ra loại khách hàng cá biệt này thuộc dạng “thừa tiền thiếu chữ”. Người ta dùng búa chẻ ra thành từng mảnh bằng bàn tay hoặc nhỏ hơn để nhóm lửa. Thực ra chỉ là một tấm nylon rộng khoảng 3m vuông.
Khách hàng của chị là những người quen đã từng mua nhiều lần nên rất vui vẻ ít khi trả giá. Tên chị là Ka Hoa dân tộc Mạ ở tít vùng sâu thuộc huyện Di Linh tỉnh Lâm Đồng.
Tôi trố mắt nhìn ông ta ngửa mặt lên trời cười sằng sặc rồi dịch ra tiếng Nhun (Kinh) cho ông ấy nghe. Mấy năm trước nghèo rớt mồng tơi. Đèn đường hay những khu vườn cà phê trĩu hạt. Ngày trước những bước chân của các chị. “Mình sống phải có đạo đức chớ! Có đạo đức mới sống dai. Chuyện cà phê trà lá.
Mắt mở to. Nữ giới và các em dân tộc bản địa đi vườn. Đọt măng le… hoặc mang gùi đi chợ.
Chỗ bán nơi Ka Hoa ở không nhiều hàng. Năm nào mất giá cả khu chợ âm u tơi tả như thời bao cấp. Tôi gùi ngo và lá về nhà mệt muốn chết. Khi cây thông chết cả thảy nhựa dồn về gốc tạo thành một màu đỏ bầm nhớp nhúa tay người. Trong hai tiếng đồng hồ ngồi phụ bán và quảng cáo mặt hàng cho chị. Ở những vùng nông thôn Tây Nguyên bây giờ gần như mỗi nhà đều có hai bếp lửa.
Hình ảnh một khu chợ nói lên mức thu nhập dân trong vùng. Năm nào cà phê. Ka Hoa đập vai tôi cười như nắc nẻ: “Mua đi 10 ngàn một bó rẻ rề.
Xức nước hoa nghe mùi muốn ói. Trông hơi giống lá bơ non ăn béo ngậy bùi bùi. Rồi từ nắng gió của rừng núi đại ngàn nước da của người kinh cũng chuyển sang gam màu cà phê đến nỗi nhiều khi ngồi hoặc đi chung với nhau khó phân biệt được ai là Nhun (người Kinh) ai là dân tộc bản địa.
Lầm tưởng mình có văn hóa. Ka Hoa chào mời một người đàn bà mới sinh em bé “Mua lá bép về nấu canh với cua cô ơi! Canh cua lá bép ăn có nhiều sữa cho con bú lắm! Đừng ăn măng rừng không tốt cho người mẹ đang cho con bú đâu. Ngày trước ở trong rừng lá bép thay thế cho mì chính. Gần đây không biết vợ chồng trúng quả gì mà mua một lúc 5 bộ quần áo. Nước hoa thơm phức bao nhiêu càng kẹo và bất nhã bấy nhiêu.
Người ta tin mới mua hàng cho mình chớ!”. Mỗi lần ba bó về luộc. Chị cằn nhằn nhìn tôi có vẻ thương hại. Trải lên nền đất ven đường.
